To whom it may concern

 To whom it may concern

Did you listen? It’s the sound of your world collapsing. It’s the sound of ours reemerging. The day that was the day, was [actually the] night. And night shall be the day, that shall be the day.

From the mountains of the Mexican Southeast.

By the Clandestine Indigenous Revolutionary Committee – General Command of the EZLN, Mexico

Subcomandante Marcos.  Mexico, December 2012.

 

entracte

είναι να τον πετύχεις στην οργή του
entracte από την ησυχία
να βρίσκεσαι σε δίεση

≠

με συγχορδίες μετράς τον μήνα
καλός λες
μια σφαίρα κι έξω * κι έξω ξανά η σφαίρα

≠

η ζυγαριά είναι των σημείων
για μια μαγεία χρήση
ο μήνας στον πληθυντικό

μια σύντομη κουβέντα με τον μαρσέλ: για την κρίση και τον φασισμό

(για την κουβέντα): Από τότε που «άρχισε» η κρίση (λες και κάποιοι δεν ζούσαν κρίσεις πιο πριν) διάφοροι δημοσιογράφοι και ερευνητές επισκέπτονται το «πειραματόζωο» των κεφαλαιοκρατικών αναζητήσεων που λέγεται ελλάδα. Επειδή ορισμένοι έχουμε περιγράψει σ’ αυτούς τους επισκέπτες τι πιστεύουμε ή τι νομίζουμε ότι συμβαίνει, σκέφτηκα ότι σχεδόν ποτέ δεν τους ρωτάμε για το ποια είναι η εικόνα ή η άποψη που έχουν αυτοί για το τι συμβαίνει εδώ. Για να δούμε κιόλας ποιες είναι οι δικές τους αναφορές· καμιά φορά είναι ενδιαφέρουσες.

Η συνέντευξη με τον Μαρσέλ, οπερατέρ στο επάγγελμα, έγινε στις 29/11/2012, κάπου στα εξάρχεια.

★ Γεια χαρά, να γνωριστούμε και να μας πεις δυο λόγια γιατί βρίσκεσαι στην Ελλάδα αυτήν την περίοδο;

Γεια, με λένε Μαρσέλ, είμαι από το Altötting της Βαυαρίας, εκατό χιλιόμετρα ανατολικά του Μονάχου, κοντά στα σύνορα με την Αυστρία. Βρίσκομαι στην Αθήνα περίπου τρεισήμισι εβδομάδες, για το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ που γυρίζουμε σχετικά με τo aναρχικό κίνημα. Είναι η πέμπτη φορά που ταξιδεύω στην Ελλάδα τα τελευταία 3 χρόνια.

★ Μπορείς να μας πεις ορισμένα πράγματα γι’ αυτό το ντοκιμαντέρ;

Βασικά, ξεκίνησε από το βιβλίο του Horst Stowasser – Anarchie! Idee Geschichte Perspektiven («Αναρχία! Ιδέα, Ιστορία και Προοπτικές»)· είναι αρκετά γνωστός Γερμανός αναρχικός -το βιβλίο του είναι μάλλον μια εισαγωγή για ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την αναρχία- για παράδειγμα την μητέρα μου… (γελάει). Βασιζόμενοι στο βιβλίο που απέκτησε μια, κάποια δημοφιλία (αναφέρθηκε/συζητήθηκε στα κυρίαρχα μέσα), θέλαμε κι εμείς να κάνουμε κάτι ανάλογο· γι’ αυτό έχουμε ένα θεωρητικό μέρος στο ντοκιμαντέρ ενώ την ίδια στιγμή αναζητούμε παραδείγματα αναρχικών που δρουν και συμπεριφέρονται σύμφωνα με τη θεωρία του αναρχισμού. Με λίγα λόγια, θέλαμε να κινηματογραφήσουμε ανθρώπους (όχι αυστηρά μόνο αναρχικούς) που συμμετέχουν σε αυτοδιαχειριστικά εγχειρήματα, σε συλλογικές δράσεις και  σε πολιτικές παρεμβάσεις άμεσου χαρακτήρα. Έχουμε πάει σε διάφορα μέρη της Ευρώπης για να βρούμε τέτοια παραδείγματα, στη Γερμανία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Ελβετία που υπήρχε και σχετική συγκέντρωση τον Αύγουστο.

★ Ποια είναι η συνολική εντύπωση που έχεις σχηματίσει για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα;

Αναφορικά με την Αθήνα, το πρώτο πράγμα που σου αποσπά την προσοχή είναι η αύξηση των αστέγων – νομίζω ότι τρία χρόνια πριν δεν έβλεπες τόσο πολύ κόσμο να είναι έξω στο δρόμο, πλέον η κρίση είναι οπτικοποιημένη, την βλέπεις. Επίσης, εξαιτίας της δουλειάς που κάνουμε, ερχόμαστε σ’ επικοινωνία με πολύ κόσμο, από τους ταξιτζήδες μέχρι τους υπαλλήλους στα σούπερ-μάρκετ· αρκετές φορές χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου για να καταλάβεις τι ακριβώς συμβαίνει. Θα σου δώσω ένα τέτοιο, εντυπωσιακό παράδειγμα μ΄ έναν τύπο που γνώρισα στους Δελφούς.

Αυτός έλεγε ότι από τότε που επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1981, άλλαζε την ψήφο του περίπου σε κάθε εκλογική αναμέτρηση διότι δεν ήταν ακριβώς σίγουρος για το τι υποσχόταν το κάθε κόμμα και επειδή, παρόλο που θεωρούσε τους πολιτικούς «καθήκια», νόμιζε ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για ν’ αλλάξει κάπως τα πράγματα. Εάν η Χρυσή Αυγή δεν ήταν ρατσιστές, έλεγε, θα τους ψήφιζε ως τρόπο διαμαρτυρίας απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Ήταν «λίγο πατριώτης», «λίγο περήφανος σαν Έλληνας», ωστόσο είχε ταξιδέψει πολύ έξω, δεν θα τον έλεγες «ρατσιστή» (σ.σ: εννοεί με την «στενή» έννοια της λέξης, αν υπάρχει κάτι τέτοιο…). Επιπλέον, είπε ότι βαρέθηκε ακόμη και με τον ΣΥΡΙΖΑ επειδή πολλοί από το ΠΑΣΟΚ πήγαν σ’ αυτό το κόμμα…

★ Mάλιστα. Πάμε λίγο πίσω στη Γερμανία. Θέλεις να πεις δυο κουβέντες για το πώς μεγάλωσες;

Ναι, μεγάλωσα όπως σου είπα, σε μια πόλη (Altötting) με 12.000 κατοίκους, νομίζω ότι είναι ο πιο γνωστός τόπος προσκυνήματος στη Γερμανία. Έζησα εκεί μέχρι που τελείωσα το σχολείο, ενώ μετά ολοκλήρωσα την υπηρεσία μου (civilservice, αντί για στρατιωτική θητεία) σ’ ένα κέντρο νεολαίας, οργανώνοντας συναυλίες με punk–rock συγκροτήματα. Αφού τελείωσε κι αυτό, ήθελα πάρα πολύ να φύγω και να ψάξω κάτι άλλο. Ωστόσο, ξαναγύρισα, πριν από τέσσερα χρόνια – τώρα είμαι 36 χρονών..

★ Σε ρωτάω γιατί θέλω να καταλάβω πως ήρθες πρώτη φορά σ’ επαφή με τη ναζιστική ιστορία, πως το συζήτησες και τελικά πως το επεξεργάστηκες;

Κοίταξε, νομίζω ότι είναι κάπως μπερδεμένο όλο αυτό. Πριν μεγαλώσω αρκετά ώστε να έχω μια πιο ώριμη πολιτική αντίληψη άκουγα διάφορα πράγματα, ξέρεις, για τον πόλεμο, τα πολεμικά παιχνίδια, τους στρατιώτες. Αυτή η αίσθηση του «ήρωα» -διάχυτη παντού- που προσπαθεί ν’ αλλάξει τον κόσμο μέσα από τον πόλεμο και τη μάχη ήταν κάτι που μου φαινόταν, και από τις διηγήσεις του παππού μου, πολύ ενδιαφέρον. Σαν παιδί ήμουν ενθουσιασμένος. Μέχρι τα 13 μου για να καταλάβεις, ήθελα να γίνω πιλότος σε μαχητικό, άλλο που τώρα δεν θεωρώ σωστό τίποτε σχετικό μ’ αυτά (γελάει).

Ωστόσο, κάτι που μάλλον είναι συνηθισμένο για αρκετούς νέους, όταν γίνεσαι 15 χρονών στη Γερμανία και αρχίζεις ν’ ασχολείσαι με την punk, rock μουσική -και αυτό σου δημιουργεί ορισμένα προβλήματα ιδιαίτερα τη δεκαετία του ‘90- αρχίζεις να σκέφτεσαι αλλιώς πολιτικά. Με μένα όλη αυτή η διαδικασία ξεκίνησε με τους «Dead Kennedys», συνεχίστηκε με τις αναζητήσεις μου στα αναρχικά εγχειρήματα κ.λπ.

★ Στο σχολείο πως ήταν τα πράγματα; Πως σου παρουσιάστηκε το φαινόμενο του ναζισμού;

Το ζήτημα αυτό εξαρτιόταν λίγο από τους ίδιους τους καθηγητές, ωστόσο, υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα γινόταν η διδασκαλία: υπήρχε μεγάλη ποικιλία στην ύλη για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και για την ενοχή των Γερμανών. Σχεδόν πάντα, όλοι οι Γερμανοί πρέπει να αναμετρηθούν μ’ αυτό το πρόβλημα· ακόμη και στην τέχνη: για παράδειγμα αν έβλεπες την Γκερνίκα του Πικάσο. Αυτό το ζήτημα επιβαλλόταν τόσο πολύ, που αρκετές φορές καταντούσε βαρετό για πολλούς, δεν ξέρω αν καταλαβαίνεις τι λέω. Αν οι δάσκαλοι σου λένε συνέχεια ότι είναι πολύ σημαντικό να κουβαλάς την ενοχή των παππούδων σου και της γερμανικής ιστορίας, τότε έρχεται ένα σημείο που λες «δε γαμιέστε», δεν έκανα τίποτα εγώ, τι θέλετε από μένα; Ακόμη και σαν αντιφασίστας -και είναι πολύ σημαντικό για το αντιφασιστικό κίνημα να μην ξεχνάει, το ξέρω- λες, ότι εγώ, προσωπικά, δεν έχω καμία σχέση μ΄ όσα συνέβησαν γιατί δεν πιστεύω στον εθνικισμό, το «εθνικό αίμα» και άρα στην ενοχή ενός έθνους.

Ας σου δώσω ένα ακόμη παράδειγμα. Με την «Λίστα του Σίντλερ». Υπήρχε μια περίοδος που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε τους νεοναζί στην περιοχή μας, γίνονταν διάφορα επεισόδια. Ήταν τότε που είχε βγει η συγκεκριμένη ταινία και εμείς, από μόνοι μας και σαν αντιφασίστες, είχαμε ενδιαφερθεί να τη δούμε· πήγαμε, την είδαμε μόνοι μας. Στο σχολείο βέβαια, μας «πίεζαν» να δούμε την ταινία για να καταλάβουμε … μπλα μπλα μπλα. Όταν λοιπόν μας πήγαν να τη δούμε, είχαμε πάρει μαζί μας έναν «σάκο γέλιου» (σ.σ: laughingbag, ένα μικρό σακίδιο που το πιέζεις και ακούγονται χαχανητά). Σε μια σκηνή όπου έβγαινε νερό από τα ντους, εμείς πατάγαμε το μαραφέτι και σκάγαμε στα γέλια, από αντίδραση. Οι δάσκαλοι είχαν τρελαθεί· τι να θυμηθώ (ξεφυσάει), τους μισούσαμε· μπορεί να είχαν μια «αριστερή» θεώρηση των πραγμάτων την ίδια στιγμή όμως ήταν πολύ συντηρητικοί, αυτό μας τρέλαινε… Την ίδια στιγμή, έπρεπε στην πραγματικότητα να αντιμετωπίσουμε φασίστες, γεγονός που οι καθηγητές αγνοούσαν ή δεν ήθελαν ν’ ασχοληθούν.  

★ Ας γυρίσουμε πίσω στα δικά μας. Ποια είναι η άποψη που σχηματίζεις από τις συναντήσεις/συνεντεύξεις που έχεις κάνει κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ;

Έχω την εντύπωση ότι το μεγαλύτερο μέρος του αναρχικού κινήματος συγκεντρώνεται στα Εξάρχεια, σχεδόν πουθενά αλλού, ενώ την ίδια στιγμή παρατήρησα ότι υπάρχουν πολλές, μικρές συλλογικότητες, τυπικό φαινόμενο κατά τη γνώμη μου, για κάθε πολιτικό χώρο που ισχυροποιείται.

Νομίζω ότι γίνονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα ακόμη και σε μια τέτοια εποχή που αλλάζει πολύ γρήγορα καθημερινά. Την ίδια στιγμή πάντως, είδα πολλούς οι οποίοι τρέφουν αυταπάτες· γενικότερα, όχι μόνο αναρχικούς. Αυτό που μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι οι άνθρωποι μιλούν πολύ εύκολα για τη βία. Οι ταξιτζήδες για παράδειγμα μας λένε ότι θέλουν να πυροβολήσουν τους πολιτικούς. Όλοι λένε πολύ γρήγορα ότι κάποιος πρέπει να πυροβοληθεί ή να φάει ξύλο – είναι κάπως περίεργο, δεν είμαι σίγουρος αν πράγματι το εννοούν ή αν εκφράζονται έτσι, μ’ αυτόν τον τρόπο.

★ Πως εξηγείς αυτές τις συμπεριφορές;

Τι να σου πω, η βία είναι ισχυρό φάρμακο, οι άνθρωποι όταν την επικαλούνται ή την χρησιμοποιούν, πρέπει να ξέρουν ακριβώς τι είναι «ικανή» να προκαλέσει. Ας πούμε, δεν ξέρω αν καταλαβαίνουν τι σημαίνει «εμφύλιος πόλεμος», γιατί αρκετοί επικαλούνται ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει σήμερα. Κοίταξε τι έγινε στην Γιουγκοσλαβία, τώρα στη Συρία, δεν ξέρω αν κάποιος θα ήθελε να συμβούν πράγματα όπως εκεί. Ωστόσο, αντιλαμβάνομαι ότι, πάνω-κάτω, οι ακροδεξιές δυνάμεις σε τέτοιες περιπτώσεις, έχοντας στο πλευρό τους τον στρατό και την αστυνομία νικάνε συνεχώς. Και επιπλέον, ναι, πιστεύω στη χρήση βίας ως αυτοάμυνα· απλά, δεν είμαι σίγουρος, δεν έχω απαντήσεις για το πως και που γίνεται αυτό. Σε γενικές γραμμές πάντως, θέλω να σου πω ότι για τους φασίστες «είναι λογικό» να εξοντώνουν ανθρώπους, ατομικά ή συλλογικά – για μένα σαν αντιφασίστα και αναρχικό, αυτό «δεν βγάζει νόημα», «δεν είναι λογικό».

★ Τελευταία ερώτηση. Τι σκέφτεσαι να μεταφέρεις από την εμπειρία σου εδώ σε φίλους και συντρόφους, μόλις επιστρέψεις.

Θα προσπαθήσω να βοηθήσω στο να συνδεθούν ορισμένα εγχειρήματα στη Γερμανία με συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Δεν περιμένουμε τίποτα από τους γαμημένους πολιτικούς, εμείς χρειάζεται να αλληλοϋποστηριχτούμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον σ’ αυτή τη συγκυρία· όσο για το αναρχικό κίνημα, νομίζω ότι είναι καλό να λειτουργεί στη βάση της αποκέντρωσης αν και πιστεύω ότι χρειάζεται να στηθεί ένα κεντρικό δίκτυο συνεννόησης και δράσης. 

στο άλσος

Να κάνει κρύο, να φοράνε και οι δύο φλάι μπουφάν -ο ένας μαύρο και ή άλλη εκείνο το μωβ/το σκούρο/θυμάσαι- και να κάθονται στο παγκάκι, όταν ακόμη οι άνθρωποι κάθονταν ακόμη στα παγκάκια και είχαν μεγάλη αποστολή το χειμώνα*: να λιώνουν τα κρύα παγ(κ)άκια με αγκαλιές και λόγια από φιλιά. Τσιγάρα, αναπτήρας, δεν χρειαζόταν κάτι άλλο, τα υπόλοιπα ανήκουν στο άλσος. Στο άλσος στο Παγκράτι.

Καμιά φορά, κάτι παρέες από το Βύρωνα, κατεβαίναμε εκεί. «Καμιά φορά», γιατί είχαμε τα δικά μας πάρκα: ανάληψη, αγία τριάδα και ένα πατάρι που πάλι να μαζευόμασταν θα γελάγαμε μέχρι να το ρίξουμε κάτω και να φτάσει η σκόνη από το γκρεμοτσάκισμα μέχρι το καλλιμάρμαρο.

(στο άλσος κάποτε υπήρχε σ’ ένα τοίχο, RIP)

Δεκαπέντε χρόνια περάσανε πάνω από το άλσος, διάφοροι μπήκαν από τη μια μεριά για να βγουν από την άλλη, κάποιοι δεν βγήκαν ποτέ, άλλοι δεν μπήκαν ποτέ. Οι περισσότεροι μ’ εκείνα και με τ’ άλλα συνήθισαν να περνάνε απέξω, να λένε και να σκέφτονται ότι περνάνε απέξω. Ακόμα απέξω περνάνε.

Τώρα, συμβαίνει τώρα έξω από εισαγωγικά, μια παρέα όμορφες φάτσες, χαμογελούν μέσα και έξω από τα hoodies τους, βάζουν μαύρες μουσικές για να ξεσκάνε τα δέντρα και να γελάνε οι μπασκέτες· μαζεύονται και παίζουν, άλλοι πίνουν καφέ στα σκαλάκια, συζητάνε, γνωρίζονται, γνωρίζουν. Δεν είχα ομάδα, έκανα μία με τον Ε. από την Αλβανία, κερδίσαμε. «Με τα περισσότερα παιδιά πηγαίναμε σχολείο μαζί, τώρα ξαναβρεθήκαμε, μ’ όλα αυτά που γίνονται» / ο συμπαίκτης, λίγο πριν κερδίσουμε.

Αρχίζει μια ψιχάλα, δεν το χαλάμε όμως για καμία γλύστρα. Έρχεται και ένας γκραφιτάς που μετά από την ιερή συνεννόηση με τον προηγούμενο και τα παιδιά εκεί, κάνει ντιλίτ το «boyz in the hood» του τοίχου και μετά του singleton. Στη θέση του θα μπει αυτό που θα βγάλω φωτογραφία μόλις ξαναπεράσω από κει. (άπντέιτ: ξαναπέρασα, ορίστε παρακάτω)

*οι άνθρωποι ακόμη κάθονται σε παγκάκια και έχουν μεγάλη αποστολή, τα καταφέρνουν μου φαίνεται.